Strona głównaStrona głównaBadania

Badania

Badanie potencjałów słuchowych wywołanych – BERA

(ang. Brainstem Evoked Response Audiometry) to obiektywna metoda oceny słuchu, która polega na rejestrowaniu aktywności elektrycznej mózgu w odpowiedzi na bodźce dźwiękowe.

 

Na czym polega badanie BERA?

Podczas badania osoba badana słyszy krótkie dźwięki (kliknięcia lub tony) podawane przez słuchawki. W tym samym czasie elektrody umieszczone na skórze głowy (zwykle na czole i za uszami) rejestrują impulsy nerwowe wytwarzane przez pień mózgu w reakcji na dźwięk.

 

Co się dokładnie mierzy?

Badanie BERA mierzy tzw. potencjały wywołane pnia mózgu – to impulsy nerwowe, które przechodzą przez kolejne etapy drogi słuchowej:

  1. Nerw słuchowy

  2. Jądra ślimakowe

  3. Jądra oliwki górnej

  4. Wstęga boczna

  5. Wzgórki dolne

  6. Ciało kolankowate przyśrodkowe

Analizując te sygnały, można ocenić, czy sygnał dźwiękowy jest prawidłowo przekazywany z ucha do mózgu.

 

Kiedy wykonuje się BERA?

  • U noworodków i niemowląt, by sprawdzić słuch (gdy nie można liczyć na odpowiedź słowną).

  • Gdy podejrzewa się niedosłuch u dzieci lub dorosłych.

  • W diagnostyce neurologicznej – np. przy podejrzeniu guza nerwu słuchowego (np. nerwiaka nerwu VIII).

  • U osób symulujących niedosłuch (badanie jest obiektywne, nie zależy od współpracy pacjenta).

 

Jak wygląda samo badanie?

  1. Pacjent leży lub siedzi w spokojnym pomieszczeniu.

  2. Skórę w miejscach przyklejenia elektrod odtłuszcza się.

  3. Zakłada się elektrody (najczęściej 4).

  4. Pacjent zakłada słuchawki.

  5. Włączane są kliknięcia lub tony, a komputer rejestruje odpowiedzi.

  6. Badanie trwa około 20–45 minut, czasem dłużej

 

Czy badanie jest bezpieczne i bolesne?

  • Bezpieczne – nieinwazyjne, bez promieniowania.

  • Bezbolesne – pacjent tylko słucha dźwięków.

  • Może być wykonywane nawet w trakcie snu.



 

Audiometria

Jest to badanie słuchu, które pozwala określić najcichsze dźwięki, jakie dana osoba może usłyszeć na różnych częstotliwościach. To jedno z podstawowych i najczęściej stosowanych badań w diagnostyce niedosłuchu.

 

Na czym polega audiometria?

Audiometria sprawdza próg słyszenia – czyli najniższy poziom głośności, przy którym osoba słyszy dźwięk. Wyniki przedstawia się na tzw. audiogramie – wykresie pokazującym słuch dla różnych częstotliwości (tonów niskich i wysokich).

 

Rodzaje audiometrii:

 

1. Audiometria tonalna (subiektywna)

  • Najczęstsza forma.

  • Osoba badana słucha dźwięków przez słuchawki i sygnalizuje, kiedy je słyszy (np. przyciskiem lub podniesieniem ręki).

  • Bada się osobno ucho lewe i prawe.

  • Wyróżniamy:

    • Przewodnictwo powietrzne – dźwięki przez słuchawki.

    • Przewodnictwo kostne – dźwięki przez specjalny wibrator kostny (na wyrostku sutkowatym za uchem).

 

2. Audiometria słowna

  • Zamiast czystych dźwięków pacjent słucha i powtarza słowa.

  • Pozwala ocenić zrozumiałość mowy przy różnych poziomach głośności.

 

3. Audiometria impedancyjna (tympanometria + odruchy strzemiączkowe)

  • Ocena ruchomości błony bębenkowej i odruchów ucha środkowego.

  • Pomocnicza, ale ważna w diagnostyce problemów z uchem środkowym.

 

Jak przebiega badanie audiometryczne?

  1. Pacjent wchodzi do specjalnej, dźwiękoszczelnej kabiny.

  2. Zakłada słuchawki.

  3. Osoba prowadząca badanie puszcza krótkie tony o różnych częstotliwościach i głośnościach.

  4. Pacjent reaguje, gdy coś usłyszy.

  5. Wyniki są zapisywane i analizowane na audiogramie.

 

Ile trwa?

  • Zwykła audiometria tonalna trwa około 10–20 minut.

  • Pełna diagnostyka (np. z audiometrią słowną i impedancyjną) – około 30–45 minut.

 

Czy badanie jest bezpieczne i bolesne?

  • Bezpieczne i bezbolesne.

  • Wymaga współpracy pacjenta, więc nie zawsze da się je wykonać u małych dzieci – wtedy stosuje się inne metody (np. BERA, otoemisje).

 

 

Elektronystagmografia (ENG)

To badanie diagnostyczne układu równowagi, które pozwala ocenić funkcjonowanie błędnika (ucho wewnętrzne), nerwów przedsionkowych oraz ośrodków równowagi w mózgu – przez rejestrację ruchów gałek ocznych (oczopląsu).

 

Na czym polega badanie ENG?

Gdy głowa się porusza albo zmienia się pozycja ciała, układ równowagi i wzrok współpracują, żeby utrzymać stabilne widzenie. Jeśli układ równowagi nie działa prawidłowo, pojawia się oczopląs – mimowolne, rytmiczne ruchy oczu. ENG rejestruje te ruchy, analizując je pod kątem:

  • częstotliwości,

  • kierunku,

  • siły,

  • reakcji na określone bodźce.

 

Jak przebiega badanie ENG?

  1. Elektrody (jak do EKG) przykleja się wokół oczu – rejestrują ruchy gałek ocznych na podstawie różnic napięcia elektrycznego.

  2. Pacjent wykonuje różne zadania:

    • śledzi punkt świetlny poruszający się na ekranie (ruchy wodzenia),

    • wykonuje ruchy głową lub zmienia pozycję ciała (testy położeniowe),

    • przeprowadza się próby kaloryczne – do ucha podaje się wodę lub powietrze o różnej temperaturze, by wywołać oczopląs.

  3. Wszystkie reakcje są zapisywane i analizowane przez komputer.

 

Co bada ENG?

  • Funkcję błędników – głównych narządów równowagi.

  • Działanie nerwu przedsionkowego.

  • Reakcję ośrodków mózgowych odpowiedzialnych za równowagę.

  • Różnicę działania między prawą a lewą stroną.

 

Kiedy wykonuje się ENG?

  • Przy zawrotach głowy, zaburzeniach równowagi, nudnościach po zmianie pozycji.

  • Przy podejrzeniu uszkodzenia błędnika, nerwu VIII, stwardnienia rozsianego, guzów mózgu, choroby Ménière’a.

  • Jako uzupełnienie badań słuchu i neurologicznych.

 

Ile trwa badanie?

Około 30–60 minut.

 

Czy badanie jest bezpieczne i bolesne?

  • Bezpieczne i nieinwazyjne.

  • Niebolesne, ale:

    • Próby kaloryczne mogą wywołać uczucie zawrotów głowy, mdłości lub dezorientację – to normalna reakcja.

    • Po badaniu zalecany jest krótki odpoczynek.

 

 

Otoemisja akustyczna

Otoemisja akustyczna – OAE (z ang. Otoacoustic Emissions) to szybkie, bezbolesne i obiektywne badanie słuchu, które sprawdza, czy prawidłowo działają komórki słuchowe w uchu wewnętrznym (ślimaku) – zwłaszcza tzw. komórki rzęsate zewnętrzne.

 

Na czym polega badanie OAE?

Kiedy do ucha dotrze dźwięk, zdrowe komórki rzęsate w ślimaku same wytwarzają bardzo cichy dźwięk zwrotny – to właśnie otoemisja. Specjalna sonda w uchu wychwytuje ten dźwięk, a komputer analizuje, czy jest obecny i prawidłowy.

 

Jak przebiega badanie OAE?

  1. Pacjent (niemowlę, dziecko lub dorosły) leży lub siedzi spokojnie.

  2. Do ucha wkłada się małą, miękką sondę – wygląda jak końcówka słuchawek dousznych.

  3. Sonda:

    • emituje krótkie dźwięki (kliknięcia lub tony),

    • rejestruje odpowiedź ślimaka.

  4. Komputer analizuje wynik i pokazuje, czy odpowiedź jest obecna.

 

Kiedy wykonuje się OAE?

  • U noworodków – to podstawowe badanie przesiewowe słuchu (zaraz po urodzeniu, jeszcze w szpitalu).

  • U dzieci i dorosłych – gdy potrzebna jest szybka ocena słuchu bez udziału pacjenta (np. u osób z niepełnosprawnościami).

  • W kontroli działania ślimaka – np. po leczeniu ototoksycznymi lekami lub chemioterapii.

 

Rodzaje otoemisji:

  • TEOAE (Transient Evoked OAE) – najczęściej używana w przesiewach noworodków.

  • DPOAE (Distortion Product OAE) – dokładniejsza, stosowana przy podejrzeniu niedosłuchu.

 

Czy badanie OAE jest bezpieczne i bolesne?

  • Całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne.

  • Bezbolesne – trwa kilka minut.

  • Najlepiej, gdy pacjent jest spokojny lub śpi – ruchy i hałas mogą zakłócić wynik.

 

Co oznacza brak otoemisji?

Brak odpowiedzi może oznaczać:

  • niedosłuch odbiorczy,

  • zatkanie przewodu słuchowego (np. woskowiną),

  • obecność płynu w uchu środkowym,

  • wadę ślimaka.

Brak OAE nie zawsze oznacza trwałą wadę słuchu, ale zawsze wymaga dalszej diagnostyki – np. badania BERA.

 

 

Tympanometria

Tympanometria to szybkie i bezbolesne badanie, które ocenia stan ucha środkowego, w tym błony bębenkowej i trąbki słuchowej. Mierzy, jak błona bębenkowa reaguje na zmiany ciśnienia w przewodzie słuchowym.

 

Po co robi się tympanometrię?

Aby sprawdzić, czy w uchu środkowym:

  • jest płyn (np. przy zapaleniu),

  • występuje podciśnienie (np. z powodu niedrożnej trąbki słuchowej),

  • błona bębenkowa jest sztywna, rozciągnięta, dziurawa lub nieprawidłowo napięta,

  • są problemy z kosteczkami słuchowymi (np. otoskleroza).

 

Jak wygląda badanie tympanometryczne?

  1. Pacjent siada, badanie trwa ok. 2–3 minuty na każde ucho.

  2. Do ucha wkłada się miękką sondę (końcówkę przypominającą zatyczkę do uszu).

  3. Urządzenie:

    • zmienia ciśnienie powietrza w przewodzie słuchowym,

    • emituje dźwięk,

    • mierzy odbicia fali dźwiękowej od błony bębenkowej.

  4. Na podstawie ruchu błony bębenkowej komputer tworzy wykres – tympanogram.

 

Co pokazuje tympanogram?

Wyniki są klasyfikowane najczęściej według typu:

  • Typ A – prawidłowy – błona bębenkowa porusza się normalnie.

  • Typ B – płaska krzywa – może wskazywać na płyn w uchu, perforację błony lub zatkany przewód.

  • Typ C – przesunięcie krzywej – oznacza ujemne ciśnienie w uchu środkowym, np. przy infekcji lub dysfunkcji trąbki słuchowej.

 

Dla kogo?

  • Dla dzieci z częstymi infekcjami ucha lub opóźnionym rozwojem mowy.

  • Dla dorosłych z uczuciem zatkania ucha, niedosłuchem przewodzeniowym lub szumami usznymi.

  • Jako część badania ucha przed i po zabiegach (np. drenaż, rekonstrukcja błony bębenkowej).

 

Czy badanie jest bezpieczne i bolesne?

  • Bezpieczne, nieinwazyjne, bezbolesne.

  • Może dać lekkie uczucie "zatkania ucha" lub nacisku, ale trwa bardzo krótko.

 

 

Videolaryngostroboskopia

Videolaryngostroboskopia (VLS) to specjalistyczne badanie, które pozwala ocenić budowę i funkcjonowanie krtani, a zwłaszcza fałdów głosowych (strun głosowych) w trakcie fonacji, czyli mówienia. Dzięki użyciu kamery i światła stroboskopowego, lekarz może obserwować ruch fałdów głosowych w zwolnionym tempie, co jest niemożliwe gołym okiem.

 

Po co robi się VLS?

Aby zdiagnozować przyczyny:

  • chrypki,

  • zaburzeń głosu (np. głos cichy, matowy, drżący, niestabilny),

  • guzków, polipów, zgrubień na fałdach głosowych,

  • porażenia lub niedowładów krtani,

  • nawracających dolegliwości bólowych w gardle.

 

To badanie często wykonuje się u:

  • nauczycieli, śpiewaków, lektorów – osób pracujących głosem,

  • pacjentów po operacjach w obrębie szyi,

  • osób z podejrzeniem raka krtani.

 

Jak wygląda badanie videolaryngostroboskopowe?

  1. Pacjent siedzi, zwykle z lekko odchyloną głową.

  2. Lekarz wprowadza do jamy ustnej lub nosa cienki endoskop z kamerą i źródłem światła:

    • przez nos (częściej – wygodniejsze, nie wywołuje odruchu wymiotnego),

    • przez usta (mniej komfortowe, ale czasem konieczne).

  3. Pacjent wydaje określone dźwięki (np. mówi „i”, „e”, śpiewa ton), by poruszyć fałdy głosowe.

  4. Światło stroboskopowe (migające z bardzo dużą szybkością) synchronizuje się z drganiami strun głosowych, co pozwala zobaczyć ich ruch w zwolnionym tempie.

  5. Obraz z kamery trafia na ekran i może być nagrywany do analizy.

 

Co można zobaczyć?

  • Czy fałdy głosowe domykają się prawidłowo.

  • Ich symetrię, napięcie, elastyczność i drgania.

  • Obecność zmian patologicznych (polipy, guzki, brodawki, blizny).

  • Paraliż jednej lub obu strun głosowych.

  • Ocenić, czy głos jest produkowany prawidłowo.

 

Czy badanie jest bolesne?

  • Niebolesne, ale może być nieprzyjemne (uczucie dyskomfortu w nosie lub gardle).

  • Zwykle stosuje się znieczulenie miejscowe w sprayu.

  • Trwa ok. 5–10 minut.

 

VLS vs. zwykła laryngoskopia

Cecha Laryngoskopia tradycyjna Videolaryngostroboskopia
Obraz fałdów głosowych Statyczny Ruchomy, w zwolnionym tempie
Diagnostyka chrypki Ograniczona Bardzo dokładna
Obraz Bez nagrania Nagrywany, możliwy do analizy